مقام و قدرت اولیاى حق تعالى

هما: بلندپروازترین پرنده است؛ مثالی از اولیای حق است ،مرغ افسانه‏اى که گویند بر سر هر کس سایه افکند به پادشاهى مى‏رسد.

آزاد کردن از زندان: اشاره است به شفاعت رسول خدا (ص) از گناهکاران امّت در قیامت.

خُنُک: خوشا، خُرَّما.

پرواز: کنایه از مرتبه سیر الى اللَّه.

شهباز: باز در خور شاه، و نیز باز بزرگ،همان کسانی هستند که مشیت الهی دل آنها را روشن می‌کند.

بى‏نوا: مفلس، بى‏چیز. و در این بیت مقصود بى‏بهره ماندن از فیض است.

طبل باز: طبلى که براى پرواز مرغان مى‏زنند تا بپرند و باز از آنها شکار کنند.

          طبل باز تو هر آن جا که به آواز آید             نَسرِ طائر کند از قلّه گردون پرواز

(سلمان ساوجى)

طبل بازمن: آن ندایی است که پروردگار، بندگان ره یافتهْ خود را با آن به بهشت خویش می‌خواند

اِرجعى: برگرفته است از آیه «یا أَیَّتُهَا اَلنَّفْسُ اَلْمُطْمَئِنَّةُ اِرْجِعِی إِلى‏ رَبِّکِ راضِیَةً:» اى جان آرام، به سوى پروردگار خود باز گرد، خشنود پسندیده.»[1]

( 1165) من بازم و هماى بلند پرواز در کار من حیران است جغد کى است که از اسرار من با خبر شود؟. ( 1166) شاه براى خاطر من صد هزار زندانى را از بند آزاد نمود. ( 1167) یک دم مرا با جغدها دمساز کرده و از دم من جغدها را بباز تبدیل نمود. ( 1168) خوشا به آن جغدى که در موقع پروازم از خوشبختى بر از من پى ببرد. ( 1169) خود را بمن بیاویزید تا باز شوید و با اینکه جغد هستید بدل به شهباز شوید. ( 1170) کسى که محبوب چنین شاهى باشد بهر جا که بیفتد غریب نیست‏.  ( 1171) کسى که دواى دردش شاه باشد اگر چون نى ناله کند بى‏نوا نیست‏. ( 1172) من مالک الملکم نه مفت خوار شاه از دور براى بر گشتن من طبل باز مى‏زند. ( 1173) [طبل باز طبلى است که در شکار در موقع دور شدن باز مى‏زنند تا باز شنیده و باز گردد] طبل باز من نداى« اِرْجِعِی» و برغم مدعى خداوند در باره من گواهى داده است‏.

اولیای حق ، بلندپروازترین پرنده یی هستند، که جغد‌های اسیرِ زندگیِ مادی، اسرار آن مرتبه را در نمی‌یابند و حتی همای بلند پرواز هم، حیران به پرواز آنها می‌نگرد. پروردگار برای آن‌که از رنج انبیا و اولیای خود بکاهد، گاه به زندانیان این جهان عنایتی می‌کند و نور هدایت را در دل آنها می‌تاباند. برای آن‌که نَفَس مردان حق، در ناآگاهان اثر کند، باید مشیت حق موافق آن باشد و این پروردگار است که از دم من، جغدها را باز کرد. مرد حق که مشمول عنایت حق است، در هیچ جایی غریب نیست، بلکه عشق حق، نوای او و سرمایهْ اوست.

باز، به جغدان می‌گوید: من سلطنت فقر دارم، طمع‌کار و پرخور نیستم. پروردگار از دور "طبل باز" می‌زند که مرا به سوی خود بازگرداند.